Гумер баширов туган ягым яшел бишек на русском

Dating > Гумер баширов туган ягым яшел бишек на русском

Download links: → Гумер баширов туган ягым яшел бишек на русском → Гумер баширов туган ягым яшел бишек на русском

Өммикамал нәрсә белән дан тота? Гәрәева Наилә шигырьне яттан сөйли. Бәләкәй чакта туган якның кадрен бик искә алмыйсың, ә менә үсеп җитеп язмыш җилләре төрле якларга ташлагач, кечкенә хәтирәләр дә зур хәзинәгә әйләнә. Патриотлык - Ватанга мәхәббәт хисе, аның тарихы, мәдәнияте , казанышлары белән кызыксыну, милли символларга, изге урыннарга хөрмәт белән карау, җәмгыятькә һәм халкыңа хезмәт итәргә әзер булу.

Әйдәгез тикшерик әле ул нәрсәләрдә чагыла? Без: Яңа кием сатып алалар. Җәй көне узган юлчылар агач күләгәсенә кереп ял итә, рәхәтләнеп саф һава сулый. Чөнки ул аныкы, аның җанының бер кисәге... Әлеге корылма хәзерге көндә дә бар. Ишегалларын, урамнарны себергәннәр, идән-сәкеләрне юганнар, мунча кергәннәр... Шулай ук Сарсаз үзәне, Кәмит чокыры, Мәннән түбәтәе, Ишимбай чүнниге, Заһит сугышы үзәне дигән урыннар да бар. Хәерле көн килгән кунаклар! Балачакта дарулар да башка.

Төрле тарихи истәлекләрне өйрәнеп, мин туган авыл турында шактый материал туплап, өйрәнеп, үзенең үткәненә һәм тарихына хөрмәт һәм ышаныч белән караган халыкның гына киләчәге бар. Дәреснең темасын һәм максатын хәбәр итү.

Открытый урок по татарской литературе на тему: Г.Баширов ягым-яшел - Боларны саклау — һәркемнең изге бурычы. Свои первые уроки он начал получать в семь лет у жены деревенского муллы, а затем продолжил образование в деревенском медресе.

Зөлфим Нәзахетдин кызы АСЫЛГӘРӘЕВА, Самара өлкәсе Похвистнево районы Гали авылы урта мәктәбенең югары квалификация категорияле татар теле һәм әдәбияты укытучысы Максат. Укучыларның сөйләм телен, фикерләү сәләтен үстерү. Татар халык йолаларына, бәйрәмнәренә, халкыбызның үткәненә кызыксыну тәрбияләү. Бәширов портреты һәм китаплары, компьютер, проектор, мультимедия экраны, «Сабантуй» видеофильмы, «Халкым мирасы» дискы, тема буенча презентация. Бел син ерак бабайларның Ничек итеп көн иткәнен. Нинди уйлар, нинди моңнар Безгә калдырып киткәнен. Сыйныфта уңай психологик халәт тудыру. Экранда Гали авылы күренеше. Читтә йөргән чакта, сагындырып, Керер өчен төнлә төшенә, Зәңгәр таңлы, биек аяз күкле Туган ягы кирәк кешегә. Яшәү өчен бетмәс көч алырга Олысына һәм дә кечегә — Мәхәббәтле, ямьле, мәрхәмәтле, Туган ягы кирәк кешегә. Укучыларның игътибары экранга юнәлтелә. Шигырьдә сүз нәрсә турында барды? Шигырьдә сүз туган як турында барды. Нәрсә соң ул туган як? Туган як ул — туган өй, тәпи басып киткән җир. Ни өчен ул һәр кеше өчен кирәк, һәр кешегә шулай кадерле? Чөнки анда һәр нәрсә күңелгә якын. Сез үзегезнең туган ягыгыз турында нәрсәләр әйтә аласыз? Минем туган җирем дөньяда тиңе булмаган чәчәкләргә бай. Яшәү куанычы белән очып йөргән күбәләкләргә, кошларга бай. Ерак җирләргә ургылып агучы елгаларда да, тешләрне камаштырырлык салкын сулы чишмәләрдә дә минем туган ягым. Гәрәева Наилә шигырьне яттан сөйли. Нинди матур җирдә туган авылым! Зәңгәр күктә кош юллары уза, Ишетелә моңлы азаннар. Ике озын урам, күп тыкрыклар Чуарлаган безнең авылны. Халкы уңган, хезмәт сөя торган, Егетләре җилле-давыллы. Шау чәчәктә минем туган авылым, Утыра ул күкрәк киереп. Тау артыннан балкып кояш чыга, Эшкә керешә халкым сөенеп. Авылыбыздан матур авыл юктыр, Әллә шунда туып үскәнгә. Тау астыннан чишмә чыкмас иде, Мактамаслар иде тикмәгә. Чишмәбездән учлап су эчәбез, Ераклардан кайтып алалар. Тургай моңы, болын-тугайлары Теләк теләп озатып калалар. Үз илең — алтын бишек. Иле юкның көне юк. Туган илең — туган өең. Илнең төтене дә тәмле. Ватан — икенче анадыр. Җаваплар тыңлангач, мәкальләр экранда күрсәтелә. Бу мәкальгә нинди мәгънә салынган? Һәр халыкның үз гореф-гадәтләре, йолалары, бәйрәмнәре, моңнары була. Укучы слайдтан кычкырып укый. Йола-теге яки бу халыкның яшәешенә борынгыдан кереп урнашкан тормыш-көнкүреш традицияләрен яки дини кануннарны үтәүгә бәйләнешле тәртип һәм гадәтләр; гореф-гадәтләр. Бел син ерак бабайларның Ничек итеп көн иткәнен, Нинди уйлар, нинди моңнар Безгә калдырып киткәнен. Чөнки үткәнен белмәгәннең киләчәге юк. Шуның өчен без бүген сезнең белән халкыбызның гореф-гадәтләрен, йолаларын, бәйрәмнәрен искә төшереп китәрбез. Дәрес азагына без шуларны белергә тиешбез. Укучылар, әйтегез әле, бүгенге дәресебезнең темасы нинди? Кечкенә Гомәр, аның балачагы, туган як табигате, кешеләре, гореф-гадәтләре турында. Ни өчен автор әсәрен шулай атады икән? Туган якта кешенең балачагы үтә һәм иң якты истәлекләре сакланып кала. Яшәү өчен мәңгелек көчне кеше үзенең туган ягыннан ала. Әсәрнең кереш өлеше ничек исемләнгән? Анда нинди эзләр турында сүз бара? Дәреслектән шул сорауга җавап табып карагыз әле. Ни өчен ул шулай, автобиографик дип атала. Чөнки әсәрдә язучының үзе турында сүз бара. Гомәр безгә үзе күргәннәре, үзе белгән кешеләре, авылдашлары, чордашлары турында сөйли. Кечкенә Гомәрнең күңелендә балачакның кайсы мизгелләре аеруча сеңеп калган? Колынга карата мәхәббәт һәм аннан аерылу сагышы, тау шуулар, язгы сабантуйлар, орлык чыккан көн, кунак кызларның утырмага килүе, каз өмәләре, кич утырулар… Укытучы. Укучылар кич утыру, Сабантуй, каз өмәсе турында сөйлиләр. Татар хатын-кызлары элек-электән кул эшләренә бик оста булганнар. Кызлар киндер, чүпләмле сөлге сукканнар, намазлыклар, кулъяулыклар, мендәр тышлары, алъяпкычлар чиккәннәр. Кич утырулар уен-көлке, җыр-биюләр, табышмак әйтешү белән үткән. Бу уеннарга кайчакта егетләр дә гармун күтәреп кунакка килгәннәр. Җыр-бию арасында үзләренә уңган кызлар күзләгәннәр. Кич утырулар тәртипле, эшчән яшьләр тәрбияләгән. Каз өмәсе авыл тормышының күренекле вакыйгасы булган. Аны бигрәк тә яшьләр көтеп алган. Өмәгә иң уңган, җитеш кызларны, киленнәрне чакырганнар. Күмәкләшеп эшләгәч, каз йолку бәйрәм сыйфатын алган. Каз өмәсе ул — иң элек матур итеп аралашу, күңел ачу, үзеңне күрсәтү чарасы. Кызлар үз осталыгын, булганлыгын шунда күрсәткәннәр, башкалардан үрнәк алырга, өйрәнергә тырышканнар. Өмәчеләр чистартылган казларны чишмәдә юу йоласын да онытмаганнар. Көянтәләргә казлар элеп, су буена төшкәннәр. Алар артыннан, киләсе елда да казлар күп булсын дип, теләкләр тели-тели, бала-чага юлга каурыйлар сипкән. Ә инде өйдә су буеннан кайтучыларны хуш исле каз бәлеше, каз коймагы көткән. Кичен шул йортта яшьләр уены оештырылган. Сабан туен элек, 1917 нче елга кадәр, сабан чәчүенә чыкканчы бәйрәм иткәннәр. Сабан туен ел буена сагынып көткәннәр, аңа алдан ук әзерләнеп килгәннәр. Ашау-эчү әйберләрен хәстәрләп куйганнар, һәркемгә нинди дә булса яңа кием әзерләргә тырышканнар. Әле колхозлар төзелгәнче, кешеләрнең үз атлары булган. Кайберәүләр махсус рәвештә чабышкылар асраганнар. Ат чабышларына инде малайлар әзерләнгән. Кызлар исә, бүләккә бирергә дип, сөлгеләр, тастымаллар, кулъяулыклар чиккәннәр. Татарча көрәш — Сабан туеның төп бәйгесе. Малайлар башлаган көрәш өлкәннәр бәйгесе белән тәмамланган. Баш батыр ачыкланмыйча, түгәрәк әйләнәсеннән берәү дә китмәгән. Сабан туе — якыннарның, туганнарның, дусларның түгәрәкләнеп табын янына җыелуы. Сабан туе — кешеләрне осталыкка, уңганлыкка өйрәтә торган олы мәктәп. Сабан туе — өлкәннәрнең яшь буынга үз тәҗрибәсен, җегәрен, ныклы әхлакый нигездә көн итү кануннарын тапшыру дәресе. Сабан туйлары, каз өмәләре сакланып калган. Сезнең игътибарыгызга Сабантуй күренешеннән өзек тәкъдим итәм. Күзләрне ял иттерү өчен күнегүләр эшләү. Ә нәрсә соң ул шәҗәрә? Шәҗәрә — нәсел-ыруның кемнән башланып, ничек тармакланып киткәнен күрсәткән схема — НӘСЕЛ АГАЧЫ РОДОСЛОВНОЕ ДРЕВО. Ул 16 нчы гасырда башлана. Ә нәсел агачының иң кадерле кешеләре — дәү әти һәм дәү әни. Гомәр 6-7 яшьтә генә булса да, үзенең нәсел шәҗәрәсен белә. Шулай түшәмгә карап ята-ята да миңа таба борыла: — Яле, шәкерт, син кем угылы? Янәсе шаяртуы инде, мәдрәсәгә йөри башлагач кына шәкерт буласың. Аның атасы — Ибраһим, аныкы Шәфигулла. Морат бабкай нәселе шәҗәрәсен Юсупов Илһам сөйли, плакатта үзе ясап килгән нәсел агачын күрсәтә. Ә сез үзегезнең туган ягыгызны яшел бишеккә тиңли аласызмы? Аннары язганнарын кычкырып укыйлар. Ул гомер-гомергә безнең өчен илһам чыганагы, яшәүгә көч һәм дәрт бирүче күңел терәге булды. Авылыбызның бай, гүзәл табигате биредә туган, гомер кичергән һәркем күңелендә соклану-горурлану хисләре уята. Туган илем — туган җирем, Барлыгыңа куанам. Туган телем, анам теле, Сөям сине, Җир-анам. Аны авылның калган урамнарыннан кечкенә Тәрәгәл елгасы аерып тора. Бу урам көннән-көн матурлана, яшәрә бара. Бакчалар башында гына ямь-яшел болын. Ә анда борынгыдан калган изгеләр чишмәсе. Урам артындагы болында Сабантуйлар үткәрелә. Туган ягыбыз — чын мәгънәсендә безнең өчен яшел бишек булып тора. Бәлки шушы шигырь юлларын укыгач, Г. Габдулла Тукай сүзләре, татар халык көе. Без, халкыбызның гореф-гадәтләренә, милли бәйрәмнәренә, йолаларына тукталып, үткәнен белмәгәннең киләчәге юклыгын белдек. Гореф-гадәтләрне киләчәк буыннарга да җиткерергә, һәркем үз нәселенең шәҗәрәсен белергә тиеш икәнлегенә төшендек. Кеше кайда гына булмасын, нинди генә урыннарны күреп сокланмасын, аның күңелен һәрвакыт газиз җире, туган нигезе үзенә тарта. Туган җир һәркем өчен дә изге һәм кадерле. Һәр бала үзләренең нәсел шәҗәрәсен ясап килә.